Презентация "Пути решения проблем в преподавании физики в общеобразовательных учреждениях" на таджикском языке

РОЊЊОИ ЊАЛЛИ МУШКИЛОТ ДАР ТАЪЛИМИ ФАННИ ФИЗИКА ДАР МУАССИСАЊОИ ТАЊСИЛОТИ УМУМЇ

Мушкилоти таълими фанњои даќиќ, аз љумла физика дар њама давру замон мављуд буд ва бо назардошти тараќќиёти техника ва технология дар замони њозир яке аз мушкилотњои асосї ба шумор меравад. Физика на танњо натиљаи тадќиќотњои илмї ва техникї мебошад, балки љањонбинии инсонро ба тамоми њодисањое, ки ба амал меоянд, дар бар мегирад.

Омўзиши фанни физика барои васеъ кардани љањонбинї ва мантиќи хонандагон лозим мебошад. Аммо барои бартараф намудани мушкилотњои таълими физика мо бояд аз усулњои нави таълим ба таври васеъ истифода барем. Њангоми кор бо хонандагон дар мадди аввал мо бояд кўшиш намоем, ки хонандагон ба фикрронии мустаќил, тањќиќи њодисањои гуногун ба таври илмї-методї ва лоињањои гуногуни эљодї, ки барои мустаќилияти онњо лозим аст, тавсия намоем.

Барои он ки дар мактаб мањфил ташкил намоем, мо бояд хонандагонеро ба он љалб намоем, ки бевосита ба омўзиши физика шавќи калон доранд. Дарсњои иловагї ба хонандагон имконият медињанд, ки онњо дониши худро сайќал дода, корњои илмї -методї, тарзњои гуногуни эксперименталї ва њалли масъалањои гуногуни физикиро бевосита аз њуд намоянд.

Илман исбот шудааст, ки хонандагони болаёќат чунин хусусиятњои илмї-методї ва мантиќиро доро мебошанд:- омўзиши амиќи физика дар дарсњо;- иштироки фаъолона дар семинарњо, факултативњо ва дарсњои индувидиалии физикї;- сари ваќт иљро намудани корњои мустаќилонаю хонагї ва иштироки фаъолона ва бевосита дар озмунњои фаннї;- иштирок ва баромади онњо дар конференсияњои илмї - тадќиќотї.

Њама гуна муассисањои тањсилоти миёнаи умумї ё литсею гимназияњо як маќсаду маром доранд, ки барномаеро пешнињод намоянд, ки барои баланд бардоштани мањорату малака ва дониши хонандагон мусоидат намояд. Лекин як ќатор фарќиятњо мављуданд:- муассиса – ин боргоњи илму маърифат аст, ки дар он инсон ба камол мерасаду дониш меандўзад;- муассисаи шахсї метавонад дар ду равия амал намояд: гуманитарї ё табиї-риёзї, лекин шумораи хонандагон аз муассисањои давлатї фарќ мекунанд.

Њангоми омўзиши физика мо бояд њама ваќт алоќамандии байни назария ва корњои амалиро ба роњ монем, барои њар боб корњои мустаќилона, санљишї ва лабораторї гузаронем. Њангоми гирифтани корњои санљишї мо дониши хонандагонро ба назар гирифта, бояд зиёд аз 4 ва 5 варианти корњои санљишї омода намоем. Инчунин, бо дигар хонандагон тарзњои гуногуни њалли масъалањои тестиро мунтазам гузаронем. Азбаски барои дохилшавї ба донишгоњ ва донишкадањо бевосита корњои тестї месупоранд, бинобар ин сари чанд ваќт гирифтани корњои тестиро низ ба роњ монем. Иловаи дигар аз таълими босалоњият истифода бурда, дарсњои проблеммавї, гурўњиро њам ба роњ мондан лозим аст. Азбаски шумораи хонандагон дар синфњо зиёд мебошад, мо як синфро метавонем њадди аќал ба чор гурўњ таќсим намоем. Инчунин, мо дар мавзўъњои гуногуни физикї метавонем дар гурўњњо бањсњои илмї ташкил намоем.

Мо медонем, ки физика ин фанни таљрибавї мебошад, ки ќариб дар тамоми сарсухани китобњои дарсї оварда шудааст. Бинобар ин, маљмўаи асбобњое, ки барои фањмонидан ва гузаронидани корњои лабораторї лозим аст, бояд таъмин карда шаванд. Яке аз проблемањои дигар, ки бисёре аз хонандагон барои хондан он ќадар майлу раѓбат надоранд ва агар дарсњоро мо љолиб нагузаронем, дар оянда сатњи сифати донишњои техникї ва љањонбинии онњо торафт сусттар мешавад. Дар дарсњои физика хонандагон бояд пеш аз њама истифодаи асбобњои гуногун барои ченкунии бузургињои физикї ва гузаронидани корњои амалии њодисањое, ки њар рўз дар њаёт бевосита ба њодисањо ва асбобњои гуногуни физикї дучор мешаванд. Мушоњида ва мулоњизаронии онњо њам яке аз усулњои фањмиш ва дарки њодисањои физикї ва табиат ба шумор меравад.

Пўшида нест, ки на њамаи хонандагон илмњои даќиќ ва физикаро наѓз аз худ намекунанд, аммо онњо бояд мафњумњои оддитарини физикавиро, ки дар њаёти њамарўза истифода мебаранд дарк карда тавонанд. масалан, асбобњои физикавие, ки бевосита дар њаёти њамарўза истифода мебарем ба монанди термометр, тарозў, соат, мензурка, спидометр ва ѓайраро истифода бурда тавонанд. Инчунин, мунтазам дар дарсњои физикї оиди тарзи дурусти истифодабарии асбобњои барќиро омўзанд ва тарзи дурусти ќоидаи бехатарии онро донанд.

Мушкилоти дигари физика дар он аст, ки бисёри хонандагон тарзњои дурусти њалли масъалањоро намедонанд. Чунки ба ѓайр аз физика хонандагон барои њалли масъалањо бояд аз математика, химия ва геометрия дониши кофї дошта бошанд. Мушкилоти дигар ин аст, ки дар баъзе китобњои дарсї аз фанни физика барои хонандагон мавзўъњо бо лањни душвор навишта шудаанд. Масалан дар китоби физикаи барои синфи 7 бештар мафњумњое истифода шудаанд, ки онњоро хонандагон наѓз њазм карда наметавонанд, гарчанде, ки китобњо бо барномаи таълимї мувофиќанд.

Мо медонем, ки солњои 2020-2040 бистсолаи фанњои даќиќ эълон карда шудааст. Бинобар ин, аз мо омўзгорони фанњои даќиќ ва аз чумла физика масъулияти бештарро талаб менамояд. Барои њамин барои мо лозим аст, ки хонандагонро њам аз љињати назариявї, илмї ва эксперименталї ба ќадри кофї тайёр намоем. Барои ин моро лозим меояд, ки бештар хонандагонро водор созем, ки тарзи фикрронии њалли бештари масъалањои мантиќї ва навъњои гуногуни масъалањои тестї ва ба воситаи доскаи электронї намоиш додани њодисањои гуногуни физикї ва ба ќадри имкон гузаронидани корњои лабораториро ба роњ монем.